बेलाटारीमा बहिरा विद्यार्थी स्रोत कक्षा सञ्चालन गरिरहेको त्रिभुवन माविमा पन्ध्र दिने तालिममा ११ विद्यालयका शिक्षक सहित १५ जनाको सहभागिता छ ।
युनाइटेड मिसन टु नेपाल(यूएमएन) र सुनवल सामुदायिक विकास केन्द्रको सहकार्यमा सञ्चालित अपांगता समावेशी विकास परियोजनाको सहयोग र प्रतापपुर गाउँपालिकाको आयोजनामा सांकेतिक भाषा प्रशिक्षण सञ्चालन गरिएको हो ।
सुस्त श्रवण भएका बालबालिकालाई शिक्षण गर्न शिक्षकलाई सहज बनाउने उद्देश्यले उक्त प्रशिक्षण सञ्चालन गरिएको अपांगता समावेशी विकास परियोजनाका संयोजक श्याम सुन्दर ढुंगानाले जानकारी दिनुभयो ।
“बुझ्न पाउने सबै नागरिकको अधिकार हो”, उहाँले भन्नुभयो, “स्रोत कक्षा बाहेक अन्य विद्यालयमा पनि बहिरा बालबालिकाले पढ्न सक्ने वातावरणका लागि शिक्षकहरुमा सांकेतिक भाषाको ज्ञान हुनु जरुरी छ, त्यस कारणले पनि यो तालिम फलदायी हुने विश्वास लिएका छौँ ।”
सांकेतिक भाषाको ज्ञान नहुँदा बहिरा विद्यार्थीले व्यक्त गर्न खोजेको कुरा शिक्षकले नबुझ्ने र शिक्षकले पनि बुझाउन नसक्दा विद्यार्थीहरुलाई पढाइप्रति रुची घट्ने भएकोले शिक्षकहरुलाई सांकेतिक भाषा सिकाउन खोजिएको यूएमएनका परियोजना म्यानेजर अर्जुन तामाङ्गले बताउनुभयो ।
“विद्यार्थीले भनेको शिक्षकले बुझ्ने र शिक्षकले पनि विद्यार्थीलाई बुझाउन सक्ने भएमा बहिरा विद्यार्थीले पनि अन्य विद्यार्थी सरह सँगै अध्ययन गर्न सक्ने र विद्यालय छोड्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्य हुन्छ, यस्तो खुशी ल्याउन शिक्षक दक्ष हुनुपर्छ”, उहाँले भन्नुभयो ।
पन्ध्र दिनसम्म सञ्चालन हुने उक्त तालिममा सांकेतिक भाषाकी विज्ञ यशोदा थापाले प्रशिक्षण दिनुहुने सुनवल सामुदायिक विकास केन्द्रकी समावेशी तथा पुनःस्थापना संयोजक राधा सापकोटाले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार तालिममा शिक्षकसँगै अपांगता प्रवद्र्धन समितिबाट दुई जना,स्वावलम्बन समूहबाट एक जना तथा गाउँपालिकाको महिला तथा बालबालिका शाखाबाट एक जना कर्मचारीको पनि सहभागिता छ ।
त्रिभुवन माविमा सञ्चालित बहिरा विद्यार्थी स्रोत कक्षा गाउँपालिकाको एकमात्र र जिल्लाकै पूरानो स्रोत कक्षा हो । जिल्ला भरीमा हाल बहिरा विद्यार्थीका लागि दुई वटा विद्याथलयमा स्रोत कक्षा सञ्चालन छ ।
बहिरा विद्यार्थीलाई लक्षित गरी सञ्चालन गरिएको स्रोत कक्षा पालिकामै एकमात्र र त्यहाँ पनि ५ सम्म मात्र अध्ययन अध्यापन हुने गरेको त्रिभुवन माविका प्रधानाध्यापक नारद ठाकुरले जानकारी दिनुभयो । हाल उक्त स्रोत कक्षामा ५ जना विद्यार्थी अध्यनरत छन् ।
“शिक्षकलाई सांकेतिक भाषाको ज्ञान भएमा स्रोत कक्षा बाहेक अन्य विद्यालयमा पनि बहिरा बालबालिकाले सहजै शिक्षा हासिल गर्न सक्छन्”, उहाँले भन्नुभयो ।
सांकेतिक भाषाबाट पढाइ नहुने भएकोले यस क्षेत्रमा अधिकांश बहिरा विद्यार्थीले कक्षा ५ पछि पढाइ नै छाड्नुपर्ने बाध्यता रहेको अभिभावक बताउँछन् ।
विगत तीन वर्षदेखि जिल्लाको प्रतापपुर र पाल्हीनन्दनमा सञ्चालनमा रहेको अपांगता समावेशी विकास परियोजनाले अपांगता भएका व्यक्ति तथा उनीहरुको परिवारको आयआर्जन,सीप अभिवृद्धि तथा जीविकोपार्जनको क्षेत्रमा सहयोग गर्नुका साथै क्षमता विकास र संरक्षणका लागि काम गर्दै आएको परियोजनाका संयोजक ढुंगानाले बताउनुभयो ।
परियोजनाले उनीहरुको हकअधिकार सुनिश्तिताका लागि पैरवी गर्ने, अपांगता मैत्री नीति निर्माणमा स्थानीय सरकार तथा सरोकारवालासँग सहकार्य गर्ने तथा अपांगता भएका बालबालिकालाई शिक्षामा पहुँच बढाउन समेत पहल गर्दै आएको जनाएको छ ।
